Sector Varkens

Een gezonde darmontwikkeling is essentieel voor een vlotte speenfase

Er is veel inkt gevloeid over hoe de periode rond spenen bepalend is voor de latere gezondheid en prestaties van biggen. In deze moeilijke levensfase zijn de biggen erg vatbaar voor ziektes en krijgen ze vaak voor het eerst antimicrobiële stoffen. Daarom moeten we veel aandacht besteden aan het voer en de opfok goed managen om het gebruik van antimicrobiële stoffen verder terug te schroeven en ons bedrijf duurzamer te maken.

Postnatale ontwikkeling van de darmbarrière

De eerste levensdagen van biggen zijn zwaar omdat de dieren tijdens de dracht onvoldoende immuniteit van de zeug hebben gekregen. Bovendien hebben ze weinig nutriënten in hun lichaam om energie uit te halen. Om deze hindernis te overwinnen, heeft Moeder Natuur de pasgeboren biggen voorzien van een epitheel met een grote doorlaatbaarheid dat de doorgang van macromoleculaire immunoglobulinen, vitaminen, … mogelijk maakt. De effectieve darmsluiting volgt doorgaans binnen 24 uur na de geboorte en wordt beïnvloed door het colostrum van de zeug. Het colostrum vervult verschillende functies. Een daarvan is de maturatie en ontwikkeling van het darmkanaal en het bijbehorende microbioom via specifieke prebiotische verbindingen en andere bioactieve stoffen. Na de sluiting zijn de darmen klaar om hun belangrijke functie te vervullen: nutriënten opnemen en ziekteverwekkers weren. Maar de ontwikkeling van de darmbarrière beslaat niet alleen de epitheliale barrière, de transportfuncties en de maturatie van het immuunsysteem. De darmbarrière speelt ook een rol in de ontwikkeling en werking van het enterische zenuwstelsel (ENS). Het ENS ondergaat in de eerste levensfase van de dieren een aantal belangrijke veranderingen. Zo worden onder meer neurochemicaliën gesynthetiseerd en de synapsen gevormd. Het ENS staat los van het centrale zenuwstelsel, maar Moeser et al. wezen erop dat de wisselwerking tussen het ENS en de hogere centra ook bepalend is voor het welzijn en de gezondheid van de dieren, naast de structuur en het functioneren van het maagdarmkanaal.

De periode waarin de darmbarrièrefunctie zich ontwikkelt, duurt tot enkele weken na het spenen en valt samen met de normale speenleeftijd in de natuur. Maar in de moderne varkenshouderij spenen de biggen veel eerder, waardoor deze ontwikkeling in het gedrang komt. Bovendien ondervinden speenbiggen stress door de overgang van melk naar vast voer, de nieuwe toomgenoten die erbij komen, de nieuwe omgeving … Deze stressfactoren beïnvloeden de werking van de darmbarrière in grote mate. Stress kan het epitheel doorlaatbaarder maken en zo de zogenaamde ‘leaky gut’ (lekkende darmen) veroorzaken. Hierdoor krijgen ziekteverwekkers de kans om in de darmen te dringen en kunnen ze leiden tot darmstoornissen die medische zorg nodig hebben. Het lekkendedarmensyndroom is een belangrijke oorzaak van speendiarree. Het duurt enkele weken voordat de aangetaste darmbarrière zich herstelt. Daarom is een goed management in het vroege leven van de dieren belangrijk om de darmontwikkeling te sturen, het risico op translocatie van pathogenen te verminderen en aandoeningen van het maagdarmkanaal, zoals speendiarree, te overwinnen zonder zinkoxide of (weinig) antibiotica.

Kraamstalmanagement

Een vlotte speenfase voorbereiden, begint al voor de geboorte. Zo moet de zeug tijdens de dracht het juiste voer krijgen voor een vlot werpproces en vitale biggen. Deze biggen zullen de spenen sneller vinden, waardoor ze het colostrum eerder en in grotere hoeveelheden opnemen. Bovendien zijn de laatstgeboren biggen vaak het minst vitaal. Ze raken alleen aan de achterste spenen, die minder colostrum en melk produceren. Met managementstrategieën zoals alternerend zogen kunnen de kleinere, kwetsbaardere biggen meer colostrum opnemen. Zoals we al aanhaalden, speelt het colostrum een belangrijke rol bij de darmsluiting, die bepalend is om de big tegen de translocatie van pathogenen te beschermen. Naast een goed colostrummanagement, is de big trainen om vast voer te eten een uitstekende manier om het dier op de speenfase voor te bereiden. Middelkoop et al. stelden onlangs dat het spelenderwijs wennen aan vast voer de hersenen zal ‘trainen’. De auteur omschreef het als ‘training voor de onverwachte hypothese’. Met andere woorden, biggen in een vroege fase laten wennen aan nieuwe situaties zodat ze later in het leven minder stress ondervinden. De auteurs namen geen hogere voeropname voor het spenen waar. Maar na de speenfase, begonnen de biggen eerder te eten, en meer. Dat is belangrijk voor het behoud van de villistructuur die zich voor het spenen heeft ontwikkeld.

Een snoepvoer voor de vroege levensfase zoals Babito® is speciaal ontwikkeld om de biggen te trainen in eten en stimuleert hun exploratief gedrag. Het product kleeft aan de snuit en bevat specifieke maïsvlokken, zodat de dieren de kans krijgen om het voer spelenderwijs te ontdekken. Met zijn specifieke samenstelling ontwikkelt het ook de darmstructuur (bv. vorming van villi) en stimuleert het de enzymsecretie, die nodig is om plantaardige nutriënten te verteren. Dit maakt de overgang naar een speenstarter vlotter en vermindert stress. Onlangs is Babito® verrijkt met het nieuwe START+ concept. START+ bevat specifieke componenten die de prebiotische oligosachariden in het colostrum van de zeug nabootsen. Onderzoek in samenwerking met universiteiten heeft aangetoond dat START+ een positief effect heeft op het microbioom, de darmstructuur en de darmbarrièrefunctie (figuur 1).

Hou darmbarrière in stand na het spenen

In de speenfase is het essentieel om de darmstructuur, het commensale microbioom en de lage doorlaatbaarheid van het epitheel in stand te houden. Dit vereist een meervoudige aanpak met aandacht voor management en voeding rond het spenen. Om een goede nutritionele aanpak te ondersteunen, hebben we het programma Aim For Zero opgezet: met een formulering op maat en gerichte, functionele voederingrediënten willen we de darmgezondheid ondersteunen om de dieren minder afhankelijk te maken van zinkoxide en antibiotica. De nadruk ligt hierbij op een optimale samenstelling van het voer na het spenen. Zo vermijden we dat de eiwitten fermenteren en sturen we de koolhydraatfermentatie. Deze aanpak stemmen we af op de genetische eigenschappen van de dieren, omdat die bepalend zijn voor de formuleringsstrategie. Met de functionele voederingrediënten willen we pathogenen terugdringen, endotoxinen onschadelijk maken en de integriteit van de darmbarrière in stand houden. Dit laatste bereiken we met specifieke polyfenolen die vooral de darmintegriteit versterken (figuur 2). START+ rondom spenen combineren met het Aim For Zero-concept na het spenen, is in de praktijk zeer gunstig gebleken voor de gezondheid en groei van biggen.

Een meervoudige aanpak die epitheliale doorlaatbaarheid tegengaat

De darmbarrière bij pasgeboren biggen ontwikkelen, is een complex proces dat snel moet gaan. Vermijd speenstress zoveel mogelijk, omdat dit de darmstructuur kan aantasten. Bovendien zal een effectieve aanpak om de darmintegriteit te verbeteren en een uitgebalanceerde samenstelling van het voer een lekkende darm helpen voorkomen. Dat is een eerste vereiste voor een gezond speenproces.

Uw Earlyfeed expert
Delphine Van Zele
Product Manager Swine

We geven deze contactpersoon op in functie van uw browselocatie. U kunt hier uiteraard ook onze andere contactpersonen en locaties raadplegen.

Wilt u vanaf het begin de touwtjes goed in handen hebben?

Een goede opfokstrategie in een vroeg stadium van de productiecyclus loont op lange termijn.
Laten we samen de jongste dieren al het nodige geven zodat ze later in het leven goed presteren.