Stymulowanie trawienia paszy przez prosięta poprzez optymalizację źródeł tłuszczu

Mleko lochy – oprócz wody – składa się głównie z lipidów, białek i laktozy. Mleko lochy – z wyjątkiem siary – zawiera około 40% tłuszczu w przeliczeniu na suchą masę (patrz Rycina 1). Zatem tłuszcz jest bardzo ważnym źródłem energii dla prosiąt karmionych przez lochę, dlatego prosięta są zdolne do efektywnego trawienia tłuszczu z mleka lochy (≈ 95%). Aby przejście z mleka lochy na paszę stałą przebiegało płynniej, tłuszcz powinien pozostać ważnym składnikiem paszy podawanej po odsadzeniu. Efektywne wspieranie wydajności prosiąt wymaga zatem, aby tłuszcz był nie tylko bardzo smaczny, ale również łatwo trawiony przez prosięta. Dzieje się tak dlatego, że bez odpowiedniej strawności wysoka zawartość tłuszczu powoduje zmniejszone spożycie paszy, a pośrednio również większe ryzyko wystąpienia problemów jelitowych. 

Po spożyciu paszy tłuszcz przechodzi przez żołądek do jelita cienkiego. Aby niepolarny tłuszcz mógł zostać wchłonięty przez wodną, polarną zawartość jelita cienkiego, musi zostać najpierw zemulgowany. W tym procesie naturalnej emulsyfikacji uczestniczą sole kwasów żółciowych, które są produkowane przez wątrobę i wydzielane do jelita cienkiego. Sole kwasów żółciowych składają się z kwasu żółciowego sprzężonego z glicyną lub tauryną. Rozbijają one tłuszcz na mniejsze cząstki, zwiększając całkowitą powierzchnię kontaktu z enzymami trawiennymi (patrz Rycina).  

Na drugim etapie cząsteczki tłuszczu (trójglicerydy) są rozkładane przez enzym lipazy produkowany przez trzustkę na monoglicerydy i wolne kwasy tłuszczowe. Następnie różne składniki tłuszczu są otaczane solami kwasów żółciowych i monoglicerydami, tworząc micele. Zawartość tych miceli może zostać wchłonięta przez mikrokosmki w jelicie cienkim.  

Wydajność tego procesu trawienia tłuszczu zależy od różnych czynników: składu kwasów tłuszczowych, jakości źródeł tłuszczu oraz wieku zwierzęcia. 

Efektywność trawienia tłuszczu przez prosięta zależy bezpośrednio od zastosowanego źródła tłuszczu (patrz Tabela). Ponadto zależność ta jest tym większa, im zwierzęta są młodsze. Na skuteczność trawienia tłuszczów wpływają 2 rzeczy: długość łańcucha kwasów tłuszczowych oraz stosunek kwasów tłuszczowych nienasyconych do nasyconych. Krótko- i średniołancuchowe kwasy tłuszczowe są znacznie łatwiej trawione i lepiej przyswajalne niż kwasy tłuszczowe o długim łańcuchu. Przykładowo tłuszcz kokosowy zawiera dużą ilość średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Dlatego, szczególnie u młodych prosiąt, tłuszcz kokosowy jest wyraźnie łatwiej trawiony niż inne źródła tłuszczu. Nienasycone kwasy tłuszczowe są również łatwiej trawione, ponieważ łatwiej są przekształcane w micele niż tłuszcze nasycone. Dlatego zaleca się, aby do diety stosowanej po odsadzeniu dodawać olej sojowy zamiast tłuszczu zwierzęcego, mimo że ten ostatni jest bardziej smaczny. 

Tłuszcz z dużą zawartością wolnych kwasów tłuszczowych w paszy jest mniej strawny, ponieważ w porównaniu z monoglicerydami do włączenia wolnych kwasów tłuszczowych w micele potrzebna jest większa ilość soli kwasów żółciowych. Negatywny wpływ na strawność ma również tłuszcz utleniony. Dlatego odpowiedni tłuszcz zawiera mniej niż 5-10% wolnych kwasów tłuszczowych, niewiele wolnych rodników i jest chroniony przed zjełczeniem. Zaleca się zatem analizę tłuszczu pod kątem parametrów jełczenia, takich jak zawartość nadtlenków, wolnych kwasów tłuszczowych, wartość p-Anizydyny itp.  

W momencie odsadzenia układ pokarmowy prosiąt nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Poziom produkcji soli kwasów żółciowych jest wówczas bardzo niski. Dlatego też ilość soli kwasów żółciowych jest niewystarczająca do emulsyfikacji dostarczonego tłuszczu i przekształcenia go w micele. W rezultacie nie cały tłuszcz zostaje strawiony w jelicie cienkim. Szczególnie u młodych odsadzonych prosiąt poziom trawienia tłuszczu jest nadal niski (Tabela).  

Tłuszcz stanowi istotne źródło energii dostarczanej w paszy dla prosiąt i dlatego ważne jest, aby jego trawienie przebiegało optymalnie. Dlatego w starterach Babi i koncentratach Vitastart firma Earlyfeed stosuje tłuszcz kokosowy, który jest wyraźnie lepiej trawiony przez młode prosięta niż inne źródła tłuszczu. Pozwala to prosiętom na osiągnięcie pełnego potencjału wzrostu w sposób ekonomiczny, przy jednoczesnym zapewnieniu zdrowych jelit zwierząt.